نورالله شوشتری درمجالس المؤمنین به بیان تاریخ تشیع پرداخته است؛ اما روش تاریخ نگاری وی در این کتاب، مورد مداقه جدی قرار نگرفته است. او در این کتاب ضمن بیان بینش و مبانی تاریخ نگاری خویش در قالب توصیف هدف و موضوع تاریخ نگاری و ضرورت توجه به مخاطب شناسی، از ضرورت بازبینی در روایات کتاب مجالس المؤمنین سخن می گوید. روش تاریخ نگاری شوشتری در این کتاب روش ترکیبی است که در مواردی با روش تحلیلی نیز، همراه شده است زیرا: او روایاتی را که با دیدگاه او همسانی داشت از طریق مقایسه و استدلال انتخاب می کند. شوشتری برای تدوین تاریخ از روش های گوناگون تدوین تاریخی استفاده کرده، به گونه ای که می توان شیوه تدوین و تنظیم کتاب مجالس المؤمنین را دانشنامه ای نامید. از آن جایی که مسأله این پژوهش بررسی بینش و روش تاریخ نگاری شوشتری در کتاب مجالس المؤمنین است، هدف پژوهش نشان دادن ابتکار شوشتری در نگارش تاریخ شیعه است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی با کاربرد مطالعات کتابخانه ای است. نتیجه پژوهش نشان می دهد با وجود نقدهائی که به تاریخ نگاری شوشتری وارد است، می توان او را از بنیان گذاران پژوهش هدف مند در تاریخ تشیع محسوب نمود زیرا او درصدد دفاع از تشیع، در قالب تشریح اقدامات و فعالیت های شیعیان بود.

قاضی نورالله شوشتری از جایگاه علمی و مقام معنوی ویژه ای برخوردار بوده و در بیش از بیست علم از علوم عقلی و نقلی از جمله تفسیر قرآن کریم تخصص داشته است. یکی از موضوعاتی که درباره تفسیر قرآن مطرح است، روش شناسی تفسیر و روش مفسر است که مورد توجه پژوهشگران قرآنی است. یکی از تفاسیر قابل توجه و مهم در قرن یازدهم هجری کتاب کشف القناع عما وقع فی تفسیر البیضاوی من خلل و زلل است که حاشیه قاضی نورالله شوشتری بر تفسیر بیضاوی (أنوار التنزیل و أسرار التأویل ) از سوره حمد تا مائده است. در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی سعی شده است تا روش و گرایش تفسیری این مفسر بررسی شود، هرچند گرایش ایشان به کلام سبب شده است از روش تفسیر قرآن به عقل بیشتر بهره ببرد؛ اما نمونه هایی از روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت نیز در تفسیر وی وجود دارد. درنتیجه می توان گفت روش تفسیری ایشان، روشی نسبتاً جامع در تفسیر قرآن کریم است.

ملا عبدالواحد بن علی شوشتری، فقیه، اصولی و دانا به علوم معقول و منقول شیعه، در اواخر سده دهم و اوایل سده یازدهم هجری می زیست. وی علی رغم شهرت در عصر خویش، در برخی کتب صرفاً به عنوان استاد شهید ثالث، قاضی نورالله شوشتری، شناخته شده تا جایی که یکی از مهم ترین آثارش، به قاضی نسبت داده می شود. او در طول حیاتش، به دلیل کسب فیض از محضر علمایی همچون خواجه جمال الدین محمود شیرازی، آقاجان شیروانی و میرابوالفتح شرفه به شهرهای مختلف ایران از جمله شیراز، اصفهان و اردبیل سفر کرد. جایگاه علمی ملا در سطحی بود که از میان علمای معاصرش به استادی ولی عهد برگزیده شد، اما به دلیل اوضاع و احوال سیاسی نامناسب از این سمت استعفا کرد. از شاگردانش، علاوه بر قاضی نورالله و ولی عهد صفوی، می توان به میرزا مخدوم شریفی و افضل الدین ترکه اشاره کرد. ملا تألیفات متعددی داشت که از این میان نسخ خطی شرح مختصر الاصول، شرح مبادئ الاصول، شرح تهذیب الاصول و التکلیف فی زمن الغیبة، در کتاب خانه های ملی، آستان قدس و آیت الله گلپایگانی بر جای مانده است. قوت استدلال، قضاوت عالمانه و تسلط بر آرای اصولیان عامه از ویژگی های برجسته وی در این آثار است.

شهرشوشتر، همواره، از همان دوره ساسانی، از شهرهای مهم ایران محسوب می شده و در طول تاریخ چهره های درخشانی در عالم علم و اندیشه و فقه و ... از آن سربرآورده اند. از جمله این بزرگان، عالم نامی، علی بن حسین نجار، بود که در قرن یازدهم می زیست و بعدها فرزندان و احفاد او در علم و زهد به مراتب والایی رسیدند. و از آن جمله، مرحوم شیخ جعفر شوشتری جامع جمیع علوم فقهی و شرعی زمان خود و از مشاهیر بزرگ عالم تشیع به شمار می روند.در این مقاله، با اشاره ای به پیشینه تاریخی شهر شوشتر و معرفی برخی از بزرگان و عالمان آن دیار، سلسله جلیله شیخ شوشتری- تا به امروز- معرفی می گردد.

قوسی شوشتری، شاعر، مولف و خوشنویس سده دهم و یازدهم هجری از جمله ادیبانی است که در کنار هنر شاعری، در حوزه های مختلف علمی و ادبی نیز صاحب تالیفات متعدد بوده است. با این همه امروزه آگاهی چندانی از شخصیت و شعر او در دست نداریم. در این مقاله با جست وجو در منابعی که از این ادیب دوره صفوی نام برده اند، درباره زندگی، تالیفات، اشعار و دستنوشته های او اطلاعاتی تازه ارائه شده است که نشان می دهد او در روزگار خود شهرت و اعتباری داشته است و اهل فضل از آثار او بهره ها برده اند.

در دورۀ قاجار بخش مهمی از آشنایی جامعه ایران با مدرنیتۀ غربی، حاصل سفر اندیشه ورزان و سیاحان ایرانی به هند بود. در میان این اندیشه گران، عبداللطیف شوشتری از جایگاه برجسته ای برخوردار است که کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. نگارندگان مقالۀ حاضر درصدداند با بهره گیری از رویکرد توصیفی-تحلیلی و به کمک نظریۀ تحلیل گفتمانی، به این پرسش پاسخ دهند که مدرنیتۀ غربی موجود در هند در گفتمان عبدالطیف شوشتری چه بازتاب و جلوه ای پیدا کرده بود؟ و چه تأثیری بر تحول اندیشۀ سیاسی و تجددخواهی ایرانیان داشته است؟ یافته های این بررسی نشان می دهد که هرچند شوشتری بسیاری از مؤلفه های مدرنیتۀ فرنگی را در کتاب خود انعکاس داد و به عنوان پیشگام در این زمینه نقش سازنده ای در معرفی اولیۀ مدرنیته به جامعه ایران و توجه اندیشه گران بعد از خود به این موضوع داشت، ولی شناخت او بیشتر براساس ظواهر و بدون آگاهی از بنیادها و شالوده های جریان مدرنیته بود.

حوزه ساخت واژه با ساختار درونی کلمات سروکار دارد و واژه سازی از مباحث مهم آن به شمار می رود. یکی از فرآیندهای زایا و زیرشاخه واژه سازی، فرایند ساخت واژه تکرار است. از آن جایی که فرایند تکرار در بیش تر زبان های بشری دیده می شود، از دیدگاه ها و نظریه های مختلفی تحلیل و تبیین شده است. نظریه بهینگی یکی از این نظریه ها است که در پی کشف مشترکات زبان ها وگویش های گوناگون است. پژوهش حاضر نیز به تحلیل و توصیف فرایند تکرار در گویش شوشتری، یکی از زیرشاخه های گویش بختیاری و متعلق به زبان های ایرانی نو جنوب غربی، در چارچوب نظریه تناظر بهینگی می پردازد. در این مطالعه روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده های زبانی از متون و واژه نامه های گویش شوشتری و همچنین گفت وگوهای روزمره گویشوران شوشتری گردآوری شده اند. در تحلیل داده ها از شم زبانی یکی از مولفین که خود گویشور بومی است، استفاده شده است. تحلیل داده ها حاکی از آن است که در گویش شوشتری فرایند تکرار کامل افزوده و ناافزوده قابل مشاهده است و تکرار کامل افزوده خود نیز بر دو نوع میانی و پایانی تقسیم می شود. فرایند تکرار ناقص نیز به دو صورت پیشوندی و پسوندی در گویش شوشتری دیده می شود. در ادامه محدودیت های مرتبط با هر کدام از فرایندها شناسایی شده و با توجه الگوی ساختاری هر یک در تابلوهای بهینگی رتبه بندی شده اند. یافته های این جستار کارآمدی نظریه بهینگی در تحلیل انواع فرایند تکرار را نشان می دهند. بر اساس یافته ها می توان به این امر نیز پی برد که چگونه در ساخت انواع متفاوت فرایند تکرار در شوشتری از محدودیت های خاص پایایی و نشانداری، با سلسه مراتب ویژه پیروی می شود.